W alfabecie szwedzkim jest 9 samogłosek. Ważna informacja na początek jest taka, że żadnej z nich nie wymawiamy w identyczny sposób, jakbyśmy to zrobili po polsku. Co więcej, takie same samogłoski wymawiamy inaczej, gdy odgrywają rolę długiej samogłoski, a inaczej, kiedy odgrywają rolę krótkiej samogłoski. Ponieważ nie chciałabym poruszać w jednym tekście zbyt wielu tematów, w skrócie tylko powiem, że krótka samogłoska to ta, którą przeczytamy krótko, czyli normalnie, bez jej wydłużania, a długą – będziemy wydłużać, czyli po prostu dłużej wypowiadać, przeciągać.
Poniższy tekst będzie o A, O, U, ?. Wybór tych czterech samogłosek nie jest przypadkowy, ponieważ każda z nich, powstaje w mniej więcej podobnym obszarze aparatu mowy i wszystkie 4 samogłoski są samogłoskami twardymi. W uproszczeniu oznacza to, że wymawiając każdą z nich, nie dotykamy językiem podniebienia.
Poniższy tekst nie jest rozprawą naukową a próbą wyjaśnienia, w jaki sposób wymawiać niektóre szwedzkie samogłoski.
A
Oto dwie pary słów, gdzie a jest przeczytane zupełnie w inny posób.
dator (komputer)
gitarr (gitara)
W przypadku dator, a jest czytane trochę jak polskie a, a trochę jak o, czyli coś pomiędzy a i o (bardziej w kierunku o). Ponadto ta samogłoska jest wymawiana nieco dłużej, jest trochę przeciągana.
W przypadku gitarr, samogłosce a bliżej jest to polskiego a. Poza tym, wymawiana jest bez przedłużania, tak po prostu, zwyczajnie.
mamma (mama)
pratar (rozmawia)
Krótkie a
Wymawiamy prawie tak samo jak po polsku, ale bardziej twardo. W Internecie znajdziecie mnóstwo wykresów i obrazków ze schematem narządu mowy. Dla wyjaśnienia – po lewej stronie są usta, po prawej gardło, na górze podniebienie, a dole – język. Ten schemat jest po to, aby Wam pokazać, gdzie te samogłoski powstają. Krótkie a, zaznaczono poniżej na samym dole. Oznacza to, że powstaje ono w środkowej, dolnej części aparatu mowy i brzmi prawie jak polskie a.
Wskazówka. Przy wymawianiu tej samogłoski, nie dotykajcie językiem podniebienia. Wręcz przeciwnie, starajcie się, trzymać go naturalnie w dolnej części jamy ustnej, bez dociskania do dołu.
Przykłady:
Jobbar (pracuje)
Sista (ostatni)
Długie a
Długie a, pokazano na schemacie i opisano jako a:
Podobnie jak wyżej, wymawiając coś między a i o, staramy w sposób naturalny skupić na tym, aby ten dźwięk wyprodukować w z tyłu, w dolnej, tylnej części aparatu mowy, bez dotykania językiem podniebienia, aby brzmiało mniej więcej tak:
To teraz czas na przykłady:
Facit (klucz odpowiedzi do zadań)
Bakom (za – chodzi o pozycję, w jakiej znajduję się przedmiot)
O
O jest, podobnie jak A, samogłoską, którą inaczej wymawia się, gdy jest ona długa a inaczej, kiedy jest krótka.
Bardzo ważne jest to, gdzie w buzi należy ją wyprodukować, Na schemacie, znajduję się ona w z tyłu, czyli w tylnej części aparatu mowy.
Krótkie o
Również nie powinno sprawiać Wam dużego problemu. Krótkie o, czytane jest prawie jak samo jak polskie o.
Przykłady:
Och (i, oraz)
Majoritet (większość)
Długie o
Długie o, brzmi bardzo podobnie jak polskie u i należy je wyprodukować w tylnej części aparatu mowy.
Przykłady:
ord (słowo)
hon (ona)
Jak widzicie, tutaj nie ma wielkiej filozofii.
U
Tak, to jest też u i też wymawiane prawie jako u, ale jednak inaczej. Nawet nie trochę inaczej, ale istotnie inaczej. Przepraszam, za to może trochę dziwne wyjaśnienie, ale staram się tutaj nie komplikować.
Po pierwsze, zarówno krótkie jak i długie u brzmi tak samo. Krótkie u wymawiany po prostu krótko a długie – długo. Tylko jak?
Być może robiąc w taki sposób jak Wam powiem, nie stworzycie idealnego u, ale będziecie mieć obraz tego o co chodzi. Wyobraźcie sobie małpkę, która wymawia: u,u,u…… 🙂 To u, pochodzi gdzieś ze środka, z brzucha. Spróbujcie wymówić właśnie takie małpie u, tak jak poniższym słowie – ur (z, spoza)
Przykłady:
Mun (usta)
Funkar (działa, funkcjonuje)
Du (Ty)
?
I to jest pierwsza z tych samogłosek, które brzmią i wyglądają inaczej. Tak jak powyższe u, które brzmiało tak samo w formie krótkiej i długiej, tak ? jako długa i krótka brzmią nieco inaczej.
Krótkie ?
Przypomina nieco polskie o
M?nga (dużo)
?tta (osiem)
Długie ?
To zlepek dwóch samogłosek – ua, albo bardziej uła (jednak ł jest tutaj takie bardzo mikroskopijne)
Przykłady:
K?r (związek, stowarzyszenie)
F?r (otrzymuje)
Zachęcam Was do obejrzenia filmu, na którym Helena świetnie pokazuje w praktyce, o co w tym wszystkim chodzi
I Sara też fajnie ten temat przedstawia….