Nadszedł czas na podsumowanie Twojej wiedzy z podstaw gramatyki szwedzkiej. Przejdziemy teraz przez VI tematów, które zostały szczegółowo opisane w poprzednich wpisach.

I. Rodzajniki – En i Ett

1. W języku szwedzkim istnieją dwa rodzajniki: „en” i „ett”. Rodzajnik mówi o tym, czy rzeczownik jest rodzaju „en” (utrumm) czy „ett” (neutrum).
2. Sacuje się, że około 70 % rzeczowników w języku szwedzkim ma rodzajnik „en”.
3. Większość rzeczowników odnoszących się do ludzi i zwierząt jest rodzaju „en”. Wyjątki to np. „ett barn” (dziecko) i „ett syskon” (rodzeństwo).
4. Rzeczowniki zakończone na „-het”, „-else”, „-ion” posiadają rodzajnik „en”.
5. Nazwy krajów mają zwykle rodzajnik „ett”.
6. Niektóre słowa wyglądają identycznie, ale ich znaczenie determinuje rodzajnik, np. „en val” (wieloryb) i „ett val” (wybór).
7. Szwedzi mówią, że nie ma stałych reguł, które można tu zastosować (co nie do końca jest prawdą), dlatego powyższe potraktuj jako wskazówki i po prostu ucz się rzeczowników razem z rodzajnikiem.

Więcej na temat rzeczowników i rodzajników znajdziesz pod tym linkiem https://szwedzkionline.eu/rodzajniki-w-jezyku-szwedzkim/

II. Czas teraźniejszy (Presens)

1. Czasowniki czasie teraźniejszym mają końcówki: „-ar”, „-er” lub „-r”
2. Większość czasowników zakończonych na „-a” w bezokoliczniku przyjmuje końcówkę „-ar” w czasie teraźniejszym, np. „att tala” (mówić) → „talar”.
3. Sporo czasowników zakończonych na „a” w bezokoliczniku ma końcówę „-er” w czasie teraźniejszym, np. „att ringa” (dzwonić) → „ringer”. NIESTETY, NIE MA JEDNEJ REGUŁY, KTÓRA WSKAZAŁABY JEDNOZNACZNIE, KIEDY NA KOŃCU ZASTOSOWAĆ „-ER” A KIEDY „-AR”
4. Niektóre czasowniki są nieregularne, np. „att vara” (być) → „är” i „att ha” (mieć) → „har”. Przykład: „Jag är här” (Jestem tu).
5. Dobra informacja: czasowniki szwedzkie nie odmieniają się przez osoby

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o czasie teraźniejszym, zapraszam tu https://szwedzkionline.eu/czas-terazniejszy-w-jezyku-szwedzkim/

III. Szyk zdania (Ordföljd)

Podstawowy szyk zdania szwedzkiego: S (subjekt) V (verb) O (objekt): Podmiot – Orzeczenie – Dopełnienie.

W języku szwedzkim w każdym zdaniu pojedycznym-twierdzącym czasownik zawsze znajduje się na drugim miejscu.

Pytania tworzy się poprzez:

• Inwersję (w pytaniach zamkniętych, czyli takich, na które odpowiedź jest: tak lub nie) , zamieniając miejscami podmiot i orzeczenie, np. „Äter du?” (Czy jesz?).
• Przy pytaniach otwartych używa się zaimków pytających, np. „Var” (gdzie), „Vad” (co), „När” (kiedy).

Zdania złożone łączy się spójnikami „och” (i) lub „men” (ale).

Przeczenie tworzy się poprzez wstawienie „inte” po czasowniku, np. „Jag talar inte svenska” (Nie mówię po szwedzku).

Więcej na temat szyku zdania możesz dowiedzieć się tu: https://szwedzkionline.eu/szyk-zdania-w-szwedzkim/

IV. Liczba mnoga rzeczowników

Rzeczowniki w języku szwedzkim dzielą się na pięć grup – osobne dla rodzajnik EN i ETT

RODZAJNIK EN

1. Rzeczowniki zakończone na „-a” w liczbie pojedynczej mają końcówkę „-or” w liczbie mnogiej, np. „en flicka” → „flickor”.
2. Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę lub na samogłoskę inną niż „-a” w liczbie pojedynczej mają końcówkę „-ar” w liczbie mnogiej, np. „en pojke” → „pojkar”. Do tej grupy należą przeważnie rzeczowniki pochodzenia szwedzkiego (czyli takie, których znaczenia nie domyślisz się nie znając szwedzkiego)
3. W dużym skrócie, do tej grupy należą rzeczowniki pochodzenia angielskiego i/lub francuskiego i nie pokrywają się z grupą 1 i 2, np. en telefon → telefoner, en banan → bananer

RODZAJNIK ETT

1. Do rzeczowników z rodzajnikiem „ett” zakończonych na samogłoskę w liczbie pojedynczej dodaje się końcówkę „-n”w liczbie mnogiej np. „ett äpple” → „äpplen”.
2. Niektóre rzeczowniki nie zmieniają się w liczbie mnogiej. Mowa o rzeczownikach, które mają oczywiście rodzajnik „ett” i kończą się na spółgłoskę np. „ett barn” → „barn”

Rzeczowników nieregularnych należy nauczyć się na pamięć np. „en man” → „män, „en bok” → „böcker”,

Więcej na temat liczby mnogiej przeczytasz w tym wpisie: https://szwedzkionline.eu/liczba-mnoga-w-jezyku-szwedzkim/

V. Czas przeszły (Preteritum)

Dla każdej grupy czasowników czas przeszły tworzy się inaczej:

1. Grupa I – czasowniki w czasie przeszłym kończą się na „-ade”, np. „prata” → „pratade” (rozmawiał_m).
2. Grupa II a – czasowniki kończą się na „-de”, np. „ringa” → „ringde” (dzwonił_m).
3. Grupa II b – czasowniki kończą się na „-te”, np. „läsa” → „läste” (czytał_m).
4. Grupa III – czasowniki w czasie przeszłym kończą się „-dde”, np. „bo” → „bodde” (mieszkał_m).
5. Grupa IV – czasowniki nieregularne, które trzeba zapamiętać, np. „gå” → „gick” (poszłam/poszedłem).

Poza powyższymi regułami należy zapamiętać przyimki czasu takie: igår (wczoraj), för (i tu wstaw liczbę)…….. månader/år/dagar sedan (więcej o tym we wpisie do którego link poniżej, i morse (dziś rano).

Temat czasu przeszłego został dokładnie opisany tu https://szwedzkionline.eu/czas-przeszly-w-szwedzkim/

VI. Czas przeszło-teraźniejszy

1. Forma czasu perfekt składa się z dwóch elementów: czasownika posiłkowego „har” + formy supinum czasownika, np. „har talat” (mówił_m).
2. Czasu perfekt używa się, aby opowiedzieć o czymś co się wydarzyło w przeszłości i jest aktualne w teraźniejszości, np. „Jag har ätit” (Zjadł_m), lub o sytuacji, która zaczęła się w przeszłości i trwaj do dziś, np. Hon har jobbat här i 2 år (Ona pracuje tu od dwóch lat).
3. Forma supinum czasowników kończy się na „-t”, np. „har spelat” (grał_m). Jednak o tym co jest przed „-t”, mówi grupa, do której dany czasownik należy.
4. Czasowniki nieregularne mają różne formy supinum, np. „har gått” (poszłam/poszedłem).
5. Tidsprepositioner (zaimki czasu), jak „någon gång” (kiedyś), często towarzyszą perfekt.

Więcej na temat czasu perfekt po tym linkiem: https://szwedzkionline.eu/czas-przeszly-w-szwedzkim/

A TERAZ CZAS NA EGZAMIN PODSUMOWUJĄCY WIEDZĘ Z GRAMATYKI

Time's up