Czy rok 2021 był rzeczywiście tak straszny i mroczny, że aż widać to w zjawiskach zachodzących w języku? Rzeczywiście, nie był to najlepszy rok, Można go podsumować w trzech punktach:
1. Pandemia
2. Kryzys klimatyczny
3. Rozwój gangów (chociaż nie w tak dużym stopniu jak dwa powyższe).
– A teraz „przeczołgajmy się w bólach na kolanach” (domedagsskrollar) przez listę tych nowych słówek w języku szwedzkim.
– Przepraszam, że co?
– „Przeczołgamy się w bólach na kolanach”.
Jest to wolne tłumaczenie, nieco prześmiewcze, ale oddaje obraz sytuacji.
Szwedzkie tłumaczenie, z ang. doomscrolling, znalazło się na liście Språkrådet (Rada Języka Szwedzkiego) i określa dość powszechne zjawiska nadmiarowego skupiania się złych wiadomościach w mediach.
Faktem jest, że na liście Rady Języka Szwedzkiego większość słówek ma zdecydowanie negatywne zabarwienie, począwszy od „psa w koronie” na „zoomowym-wypaleniu” skończywszy. Do tego dochodzi gro słów związanych z kryzysem klimatycznym – „odsysanie dwutlenku węgla”(koldioxidsug), „cel zero” (nettonollmål), „punkt schyłkowy” (tippningspunkt).
Pojawiły się również słówka związane z rozwojem technologii. Giggare to „osoba, która wykonuje zadania za pośrednictwem aplikacji lub usług online” (to ja!). Słówko gigga, samo w sobie oznacza pluć, kpić., można zatem odnieść wrażenie, że ma ono zabarwienie negatywne. „Sztuka kryptograficzna” (Kryptokonst) to szwedzkie tłumaczenie terminu NFT. Mówiąc najprościej, jest to cyfrowy obiekt o pewnego rodzaju autentyczności oparty na technologii blockchain, która może określić, kto jest właścicielem oryginału, czyli danego dzieła sztuki. Jest też piratbibliotek, czyli “biblioteka piracka” jako strona internetowa, która nielegalnie oferuje pliki do pobrania.
Poza słownictwem pandemicznym, na liście znalazły się też słówka związane ze zmianami klimatycznymi. Oprócz wcześniej wymienionych, nowe znaczenie zyskały słowa takie jak svinna (wyrzucić coś, co jeszcze można wykorzystać) , jak i svinnlåda (pudełka, które można uratować), w znaczeniu – coś co normalnie dotychczas się wyrzucało, chociaż nadało się jeszcze do wykorzystania/spożycia oraz/lub posiada uszkodzone pudełko, czy towar, którego data przydatności do spożycia jest blisko, obecnie można kupić ze zniżką, żeby się nie zmarnowało.
Na samym dole listy znajduje się też återförvildande, czyli powrót do natury – przywrócenie natury do warunków jakie panowały zanim została dotknięta przez działalność człowieka.
Jeśli chodzi o wspomniany wcześniej wpływ przestępczości na słowotwórstwo, pojawia się tu gangfluencer – połączenie angielskiego gangu i influencera. Språkrådet definiuje gangluencera jako „osobę, która należy do sieci przestępczej i wykorzystuje media społecznościowe, aby pochwalić się swoim stylem życia”. Jest również eftervåld (przemoc „po”) – przemoc psychiczna w formie obelg lub nękania wobec byłego partnera, oraz czasownik gaslighta – manipulowanie osobą zaprzeczając rzeczywistości lub rozpowszechnianie nieprawdziwych informacje w celu sprawienia, aby osoba wątpiła w wiarygodność faktów.
Anosmi – Utrata węchu.
Coronabubbla – Przebywanie w warunkach, które potencjalnie mogą nas uchronić przed zarażeniem się koronawirusem. Pojęcie można rozumieć także jako życie w izolacji.
Coronahund/ pandemihund – Pies, który zyskał właściciela w czasie epidemii korony.
Delningsboende –Pewien rodzaj życia w kolektywie, gdzie lokatorzy dzielą powierzchnie wspólne i opłaty licznikowe. Upraszczając – współdzielenie domu/mieszkania z obcymi ludźmi.
Djuränkling –Zwierzę, którego właściciel umarł i potrzebuje nowego opiekuna.
Domedagsskrollande – Nadmiarowe otaczanie się złymi wiadomościami z prasy. To ciekawe, że w Polsce nie ma słowa
opisującego ten fenomen, bo przecież tu on też występuje.
Eftervåld – Przemoc psychiczna w postaci zniewag lub szykan wymierzonych w byłego partnera.
Fono – Strach przed „normalnością” a właściwie powrotem do niej po pandemii.
Gangfluencer – Osoba należąca do sieci przestępczej i korzystająca z mediów społecznościowych, aby pochwalić
się swoim stylem życia.
Gaslighta – Manipulacja drugą osobą przez zaprzeczanie faktom lub rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji, aby skłonić osobę do zwątpienia w swój intelekt.
Generation corona – Grupa młodych ludzi, których zdrowie, relacje, wykształcenie lub sytuacja na rynku pracy
zostały dotknięte pandemią.
Genombrottsinfektion –Infekcja dotykająca osobę zaszczepioną przeciwko wirusowi. Od
dawna obecne w języku medycznym, ale od czasu pandemi weszło do codziennego użycia.
Giggare – Osoba, która wykonuje zadania za pośrednictwem aplikacji lub usług online.
Hybridarbete –Praca wykonywana częściowo w miejscu pracy, a częściowo w domu lub w innym miejscu.
Hybridmöte – Spotkanie, w którym uczestnicy mogą uczestniczyć zarówno fizycznie, jak i cyfrowo.
Jobbonär – Osoba, która kontynuuje pracę po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Jukeboxbio – Pokaz kinowy, w którym widzowie wybierają zarówno film, jak i godzinę rozpoczęcia.
Koldioxidsug – Urządzenie do wychwytywania dwutlenku węgla z powietrza.
Kryptokonst – Sztuka cyfrowa, w której autentyczność jest dokumentowana za pomocą unikalnego kodu.
Ljushare – Punkt świetlny, który pomaga biegaczom utrzymać określoną prędkość podczas wyścigu.
Maskne – Trądzik i inne problemy skórne spowodowane noszeniem maseczki ochronnej lub przyłbicy.
Metaversum – Rzeczywistość wirtualna, w której technologia cyfrowa umożliwia doświadczanie rzeczy, które
dziś wymagają fizycznej obecności.
Mikrovana – Drobna zmiana zachowania, która na dłuższą metę doprowadzi do poważnej zmiany zachowania.
Mobilitetshubb – Obiekt, w którym istnieje szereg różnych środków transportu i gdzie można parkować,
ładować lub wypożyczać pojazdy.
Nettonollmål – Cele osiągnięcia równowagi między emisją a pochłanianiem dwutlenku węgla i innych
gazów cieplarnianych.
Piratbibliotek – Witryna, która nielegalnie oferuje pliki do pobrania.
Postcovid – Objawy występujące po przebytym Covid-19.
Snällvägg – Specjalne miejsce, w którym ludzie mogą zostawić np. ubrania. Zjawisko zapoczątkowanie Iranie w 2015 roku i od tego czasu rozprzestrzeniło się na cały świat.
Spökkök – Miejsce do jedzenia, w którym menu znanej restauracji oferowane jest tylko na odbiór lub odwiezienie.
Svinna – Pozbywanie się czegoś/ wyrzucanie czegoś, co można jeszcze użyć.
Svinnlåda – Pudełko z jedzeniem, gdzie zbliża się data przydatności do spożycia , wkrótce się psuje lub uważa się, że opakowanie jest uszkodzone. Dzięki czemu, można je sprzedać po obniżonej cenie.
Tippningspunkt – Punkt, w którym zmiana w systemie staje się tak duża, że odzyskanie równowagi lub powrót
do stanu poprzedniego jest praktycznie niemożliwe.
Vaccinnationalism – Priorytetyzowanie szczepień własnych obywateli na terenie kraju ponad szczepienia powszechne
dostępne dla każdego bez względu na status mieszkańca danego kraju.
Vaccinpass – Zaświadczenie o szczepieniu przeciwko COVID niezbędne do wstępu do określonych miejsc
i wydarzeń.
Zoomtrötthet – Zmęczenie psychiczne, które pojawia się w wyniku wielu spotkań wideo.
Återförvildande – Przywracanie przyrody do warunków, jakie panowały przed ingerencją człowieka.