Czas perfekt w języku szwedzkim – jak, kiedy i po co go używać?
Czas perfekt w języku szwedzkim, po polsku zwany czasem przeszło-teraźniejszym, opiera się na dosyć prostej logice. Gdy ją zrozumiesz, stosowanie tego czasu będzie dla Ciebie intuicyjne. W tym wpisie wyjaśnimy, jak tworzyć czas perfekt, jakie są jego zasady i jak nie pomylić go z czasem teraźniejszym i przeszłym (preteritum).
Kiedy używamy czasu perfekt?
Czasu perfekt w szwedzkim używa się, gdy:
- Chcemy opisać wydarzenie z przeszłości, które ma wpływ na teraźniejszość. Na przykład: Jag har ringt min mamma. – Zadzwoniłam/zadzwoniłem do mamy. Efekt? Teraz posiadam informacje, których wcześniej nie miałem/miałam.
- Mówa jest o czynnościach, które zdarzyły się w dowolnym momencie w przeszłości i nie wykluczamy, że mogą zdarzyć się ponownie, np. Jag har varit i Kina. – Byłam/Byłem w Chinach. Choć teraz wydaje mi się, że już tam nie wrócę, nie mogę tego całkowicie wykluczyć.
- Opisujemy czynności rozpoczęte w przeszłości, które trwają do teraz: Jag har bott här i 20 år. – Mieszkam tu od 20 lat. Czynność rozpoczęła się w przeszłości i nadal trwa. Zwróć uwagę na przyimek czasu “i”
Jak tworzymy czas perfekt?
Tworzenie czasu perfekt jest dosyć proste. Forma czasu perfekt to dwie składowe:
- Czasownik posiłkowy har (czyli „mieć” w czasie teraźniejszym)
- Forma supinum czasownika głównego, czyli ta forma, która kończy się na „-t”.
Przykłady:
- Jag har ätit frukost. – Zjadłem/zjadłam śniadanie. Efekt jest taki, że teraz jestem najedzony/najedzona.
- De har varit i Stockholm många gånger. – Byli w Sztokholmie wiele razy. Nie wykluczamy, że jeszcze tam wrócą.
Podział czasowników na grupy
Czasowniki dzielimy na cztery główne grupy w zależności od ich końcówki i sposobu tworzenia formy perfekt. Oto krótki przegląd:
Grupa I – Czasowniki zakończone na “-ar”
Formę perfekt tworzymy, dodając „-t” do bezokolicznika.
- Jobba (pracować) → Jobbat
- Hon har jobbat här i 3 år. – Pracuje tu od trzech lat. Bardzo częstym błędem jest zastosowanie “från” zamiast “i” w tego typu konstrukcji. Nigdy tego nie róbcie. Zawsze stosujcie “i”.
Grupa IIa – Czasowniki zakończone na „-er”
Czasowniki, które w czasie teraźniejszym kończą się na „-er”, w perfekt mają końcówkę „-t”.
- Att ringa (dzwonić) → Ringt
- Han har redan ringt mig. – On już do mnie zadzwonił.
Grupa IIb – Tu również czasowniki z końcówką „-er”
Po usunięciu końcówki „-er” dodajemy „-t”:
- Att läsa (czytać) → Läst
- Vi har läst boken förrut. – Przeczytaliśmy tę książkę wcześniej.
O różniach między grupą IIa i IIb pisaliśmy tu: https://szwedzkionline.eu/czas-przeszly-w-szwedzkim/
Grupa III – Krótkie czasowniki jednosylabowe zakończone na inną samogłoskę niż “a” w bezokoliczniku
Tworzymy Formę perfekt tworzymy, dodając „-tt”.
- Att bo (mieszkać) → Bott
- Jag har bott här sedan 1998. – Mieszkam tu od 1998 roku. I tu również kusi, aby dodać “från” zamiast “sedan”. Bądźcie czujni i zawsze w tego typu konstrukcji użyjcie “sedan”.
Zaraz wyjaśnię, o co chodzi z tym “i” i “sedan” zamiast “från”.
Grupa IV – Czasowniki nieregularne
Nieregularne czasowniki mają swoje własne formy supinum, nie zawsze podlegające ogólnym regułom, które trzeba zapamiętać.
- Att vara (być) → Varit
- Jag har aldrig varit i Tyskland. – Nigdy nie byłam/byłem w Niemczech.
Przyimki czasu (Tidsprepositioner) dla czasu perfekt
- „I” – Tego przyimka używamy, gdy chcemy powiedzieć jak długo coś trwa i ten czas jest policzony.
- Jag har jobbat här i 5 år. – Pracuję tu od 5 lat.
- „Sedan” – Ten przyimek stosujemy, gdy chcemy określić, od jakiego momentu w przeszłości coś trwa.
- Jag har jobbat här sedan 2020. – Pracuję tu od 2020 roku.
A teraz zapraszamy na krótki Quiz
Tu mamy 2 przyimki czasu (będzie też trzeci, ale o tym później), które pomagają opisać, jak długo coś trwa lub od kiedy coś się dzieje:

Time's up